Sosyolojik Verilerle Tanımlayıcı İstatistikler & Grafikler | SPSS'te Uygulamalı & Açıklamalı Anlatım

"Toplumsal Sınıflar: Demografi ve Gelir Analizi" isimli istatistiksel çalışma, 75 kişilik örneklem büyüklüğüne ve 7 farklı veri değişkenine sahiptir.

Toplanan verilerin "Data View" sekmesindeki görüntüsü:

Verilerin "Variable View" sekmesinde düzenlenmiş hali:

"Descriptive Statistics" alt menüsü ve açıklamaları (SPSS'teki görüntüsü):

Aşağıda, Descriptive Statistics (Tanımlayıcı İstatistikler) kapsamındaki bazı temel analiz türleri hakkında kapsamlı açıklamalar yer almaktadır:

1. Frequencies

Frequencies, bir değişkenin hangi kategorilerde kaç adet gözlem içerdiğini gösteren frekans tablolarının oluşturulması işlemidir. Bu analiz; mutlak frekans (her kategori için gözlem sayısı), yüzde frekansı (her kategorinin toplam içindeki oranı) ve kümülatif yüzde (belirli kategoriye kadar olan gözlem oranlarının toplamı) gibi bilgileri sağlar. Özellikle kategorik verilerde, dağılımın anlaşılması açısından oldukça yararlıdır.

2. Descriptives

Descriptives, sürekli (nicel) verilerin temel özet istatistiklerini hesaplayarak merkezi eğilim ve yayılım ölçülerinin (ortalama, medyan, standart sapma, minimum, maksimum, varyans vb.) ortaya konmasını sağlar. Bu analiz, verinin genel özelliklerini ortaya koyduğundan, örnekleme hata payı ve veri dağılımı hakkında bilgi verir; böylece sonraki istatistiksel testlerin uygulanması için temel oluşturur.

3. Explore

Explore, veri setinin keşfedilmesi amacıyla kullanılan kapsamlı bir analiz yöntemidir. Bu analiz, hem tanımlayıcı istatistikleri hem de grafiksel özetleri (örneğin, boxplot, stem-and-leaf plot) sunar. Ayrıca, normallik testleri gibi varsayımlara ilişkin analizler gerçekleştirerek, verideki aykırı değerleri (outliers) tespit etmede ve veri dağılımı hakkında daha detaylı yorumlar yapmada önemli rol oynar. Bu sayede, modelleme ve hipotez testleri öncesinde verinin uygunluğunu değerlendirir.

4. Crosstabs

Crosstabs, (çapraz tablolar), iki veya daha fazla kategorik değişken arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla oluşturulan tablolardır. Bu analiz, her bir değişkenin kategorileri arasında gözlem sayılarını, yüzdeleri ve kümülatif değerleri gösterir. Ayrıca, chi-square testi gibi istatistiksel testler ile değişkenler arasındaki ilişkinin anlamlılığı da değerlendirilebilir; bu, özellikle pazar araştırmaları ve sosyal bilimlerde sıklıkla kullanılır.

5. TURF Analysis

TURF Analysis (Total Unduplicated Reach and Frequency Analysis), özellikle pazarlama ve iletişim stratejilerinde kullanılan bir analiz yöntemidir. Bu analiz, farklı ürün, hizmet veya reklam mesajlarının müşteriler arasında ne kadar geniş çapta ulaştığını (reach) ve bu hedef kitlenin kaç kere etkilendiğini (frequency) hesaplar. TURF, kısıtlı kaynaklarla maksimum etkiyi sağlamaya yönelik stratejik kararlar alınmasında yardımcı olur; böylece hangi kombinasyonların en fazla müşteri kitlesine ulaşabileceği belirlenir.

6. Ratio

Ratio, iki ya da daha fazla değer arasında oran ilişkisini inceleyen analiz türüdür. SPSS bağlamında, ratio analizi; örneğin finansal verilerde varlıkların, gelirlerin veya diğer ölçümlerin karşılaştırılması için kullanılabilir. Bu tür analiz, veriler arasındaki ilişkileri sayısal olarak ifade ederek, performans veya kıyaslama çalışmaları için önemli veriler sunar. Hesaplanan oranlar, genellikle verilerin birbirine göre ne kadar "yoğun" veya "hafif" olduğunu gösterir.

7. P-P Plots

P-P Plots (Probability-Probability Plots), bir veri setinin belirli bir teorik dağılımla (genellikle normal dağılım) ne kadar uyumlu olduğunu görsel olarak değerlendirmek amacıyla kullanılan grafiklerdir. Bu grafikte, gözlemlenen kümülatif dağılım, teorik kümülatif dağılımla karşılaştırılır. Eğer veri, seçilen dağılıma uygunsa, noktalar yaklaşık olarak 45 derecelik bir doğru üzerinde yer alır. Bu yöntem, normallik varsayımını test etmekte etkili bir görsel araçtır.

8. Q-Q Plots

Q-Q Plots (Quantile-Quantile Plots), gözlemlenen veri dağılımındaki yüzde noktalarının, belirli bir teorik dağılımdaki yüzde noktalarıyla karşılaştırıldığı grafiklerdir. Bu grafikte, verinin quantile (yüzdelik) değerleri teorik quantile değerlerine karşı çizilir. Eğer veri seti, teorik dağılıma uygunsa, noktalar doğrusal bir ilişki gösterir; aksi halde, dağılımın sapmaları ve uç noktalarındaki farklılıklar ortaya çıkar. Q-Q plots, özellikle normallik varsayımının kontrolü ve veri dağılımının detaylı analizi için tercih edilir.

Tanımlayıcı istatistiklerde en sık kullanılan 3 temel fonksiyon:

Frequencies,
Descriptives,
Explore.

Veri Seti ile Frequencies fonksiyonunun kullanımı ve SPSS çıktısı:

Pie Chart - Medeni Durum Değişkeninin Pasta Grafiği ile Sunumu

SPSS'te Descriptives Fonksiyonu ve SPSS Çıktısı:

SPSS'te Explore Fonksiyonu ve SPSS Çıktısı:

SPSS’te yer alan tanımlayıcı istatistikler ve ilgili grafikler, verinin yapısal özelliklerini özetleme, dağılımını ve merkezi eğilimlerini belirleme konusunda temel bilgiler sunar. Frequencies, descriptives, explore, crosstabs, TURF Analysis, ratio, p-p plots ve q-q plots gibi analiz yöntemleri, hem nicel hem de kategorik veriler için kapsamlı özetler sağlar; böylece araştırmacıların doğru analiz ve yorumlama yapmalarına yardımcı olur.

Aşağıdaki bağlantıdan ilgili çalışmaya ait SPSS çıktısını indirip erişebilirsiniz:

Aşağıdaki düğmeye tıklayarak SPSS Veri Analizi ile ilgili daha fazla bilgiye erişebilir ve proje büyüklüğüne uygun hizmet satın alabilirsiniz.

SPSS Veri Analizi